,,Cmentarzysko kultury łużyckiej w Radomiu Wośnikach, stan. 2 pow. radomski, woj. mazowieckie”

,,Cmentarzysko kultury łużyckiej w Radomiu Wośnikach, stan. 2 pow. radomski, woj. mazowieckie” to kolejny tom serii wydawniczej „Ocalone dziedzictwo archeologiczne" wydawnictwa Profil-Archeo. Stanowisko Radom-Wośniki było badane w latach 1967–1968 przez Wojciecha Twardowskiego, archeologa, regionalistę, długoletniego pracownika Muzeum Jacka Malczewskiego w Radomiu i kierownika działu archeologii tego muzeum.

Cmentarzysko w Radomiu-Wośnikach to nekropola ciałopalna, głównie popielnicowa, którą założyła i użytkowała ludność kultury łużyckiej. Miało to miejsce w późnym okresie epoki brązu, choć nie należy wykluczać, że pierwsze groby powstały jeszcze pod koniec okresu młodszego, a ostatnie w początkach okresu halsztackiego. Wydaje się, że obiekt mógł funkcjonować około 200 lat. Analiza zawartości kulturowej grobów wykazała, że cmentarzysko użytkowała ludność podgrupy kieleckiej, grupy górnośląsko-małopolskiej. Badana nekropola stanowiła prawdopodobnie najdalszy w kierunku północnym ślad obecności tej formacji kulturowej w późnym okresie epoki brązu.

Cytując słowa dr hab. Elżbiety M. Kłosińskiej na stanowisku 2 w Radomiu-Wośnikach widać różne przejawy kultury symbolicznej. Kremacja to niejako przejaw kultu solarnego, a relikty stosów pod popielnicami, czy krzemienie pomiędzy spalonymi kośćmi mogą mieć m.in. związek z kultem ognia ziemskiego. Otwory w popielnicach zapewniały komunikację ze zmarłymi i umożliwiały uwolnienie duszy. Kamienie stosowano aby zabezpieczyć się przed zmarłymi. Porcja mięsa, czy zawartość przystawek żywiły zmarłych w drodze do krainy przodków ponadto zabezpieczano się także przed złymi mocami wylewając pokarmy do ziemi. Mogą o tym świadczyć przechylone przystawki i naczynia odwrócone do góry dnem.

Obrzędowość funeralna jest odpowiedzią ludzi żyjących na nieuniknione zjawisko śmierci. Dawne struktury wierzeniowe rodziły się w wyniku wielowiekowej obserwacji procesów natury i wymagały specjalnych czynności oraz wydzielonych miejsc, dla zapewnienia powodzenia tym przedsięwzięciom. Bez wątpienia najlepszym miejscem do badania tej złożonej problematyki są cmentarzyska. Obiekty te pozwalają również na obserwację społeczności, która je wykorzystywała.

Paralelnie do naukowego wymiaru projektu prowadzona była jego popularnonaukowa odsłona –  promocja tomu oraz spotkanie z dr hab. Elżbietą Małgorzatą Kłosińską z IA UMCS autorem monografii Radom-Wośniki, spotkanie pt." Wojciech Twardowski Alfabet wspomnień" oraz prezentacja filmu animowanego pt. ,,Po śmierci ku słońcu” (dostępne na platformie YouTube oraz na stronie Muzeum).

Projekt finansowany przez MKiDN w ramach działania: Dziedzictwo kulturowe, priorytet:  Ochrona zabytków archeologicznych przy wsparciu Samorządu Województwa Mazowieckiego.