W dolinie Mlecznej archeolodzy znajdują zabytki ze wszystkich epok pradziejowych. Obecnie, zwłaszcza na terenie miasta, w wielu przypadkach na miejscu stanowiska zobaczymy współczesną zabudowę, ale nad samą rzeką, zwłaszcza na nadrzecznych wydmach lub zalesionych cyplach zachowały się jeszcze ślady dawnych osiedli, obozowisk i cmentarzysk.
W 2018 roku zakończyliśmy projekt poświęcony pradziejowej nekropoli pt. Radom-Wośniki, stanowisko 2. Cmentarzysko kultury łużyckiej w regionie radomskim. Ostatnio sprawdziliśmy jak obecnie wygląda to miejsce. W latach 60-tych XX wieku Wojciech Twardowski prowadził badania powierzchniowe w dolinie rzeki Mlecznej. W dzielnicy Wośniki odkrył kilka miejsc związanych z kulturą łużycką. W okolicy dzisiejszego Seminarium natknął się na osiedle i pole popielnic. Na piaszczystym skłonie doliny znajdowała się osada z końca epoki brązu. Jej mieszkańcy chowali zmarłych na niewielkim wzgórzu w zakolu meandrującego strumienia.
Wedle ówczesnych zwyczajów ludzie palili zmarłych na stosach, a ich szczątki umieszczali w ceramicznych pojemnikach – popielnicach. Działo się to około 200 lat, od końca epoki brązu po początki epoki żelaza (900 – 700 p.n.e.). Wojciech Twardowski odkrył tu prawie 300 grobów, w tym większość popielnicowych.
Przyjmuje się, że kremacja mogła być przejawem kultu solarnego, zaś relikty stosów pod popielnicami, czy krzemienie pomiędzy spalonymi kośćmi mogą mieć m.in. związek z kultem ognia. W trzech popielnicach zaobserwowano intencjonalnie wykonane otwory – ich obecność tłumaczy się jako drogę umożliwiającą uwolnienie duszy kierującej się w zaświaty.
Archeologicznemu opracowaniu materiałów przez dr hab. Elżbietę Kłosińską z IA UMCS towarzyszyło wsparcie naukowców prowadzących analizy specjalistyczne. Podczas badania przepalonych kości ludzkich wykazano groby, w których zostały pochowane np. dwie osoby (być może spokrewnione ze sobą?). W kościach kilku osób zapisał się także charakter ich pracy – obecność zmian patologicznych w postaci narośli na kręgach wskazuje na obciążenia związane z pracą fizyczną.
W materiale kostnym wyróżniono także obecność kości zwierzęcych, pozwoliło to nie tylko dowiedzieć się więcej na temat ówczesnej obrzędowości funeralnej (na stosie ciałopalnym złożone były tusze zwierząt), ale także możliwe stało się wskazanie gatunków zwierząt hodowanych wyróżniono obecność bydła, owcy/kozy i konia.
Mikroskopijne badania ceramiki ujawniły sekrety receptur mas garncarskich, określono także technologię wypału (m.in. temperaturę, obecność/brak powietrza podczas wypału). Natomiast analiza powierzchni naczyń ceramicznych wykazała odciski ziaren prosa, które sugerują uprawę zbóż przez mieszkańców osiedla.
Zachęcamy do spaceru doliną Mlecznej!
Autorzy: Małgorzata Cieślak-Kopyt, Szymon Lenarczyk ,,Wykop na poziomie"
