„Tradycje krakowskiego Bractwa Kurkowego” – wystawa w Muzeum im. Jacka Malczewskiego
W średniowieczu większe miasta otoczone były murami obronnymi. Załogę obrońców stanowili mieszczanie: rzemieślnicy i kupcy. Do obrony mieli przydzielony odcinek murów wraz z basztą lub bramą. Taki system obrony stwarzał konieczność szkolenia we władaniu bronią drzewcową, w strzelaniu z łuków i kusz a od XVI wieku z broni palnej. W tym celu władze miasta powoływały bractwa strzeleckie powszechnie zwane „kurkowymi”. Nazwa bractwo kurkowe pochodzi od jednej z najważniejszych konkurencji strzeleckich, jaką było strzelanie do drewnianego kura. Raz w roku odbywało sie konkursowe strzelanie do celu, zwycięzcę obwoływano „królem kurkowym”. W czasie królowania Królowi przysługiwały korzystne przywileje: zwolnienie od opłat, ceł i podatków. Pierwsze bractwa kurkowe powstały na zachodzie Europy. Od XIII wieku bractwa zaczęły powstawać w polskich miastach polskich m.in.: Krakowie ,Toruniu, Kaliszu, Warszawie.
Początki krakowskiego Bractwa Kurkowego sięgają XIII w., kiedy Kraków na mocy przywileju lokacyjnego księcia Bolesława Wstydliwego (1226-1279) uzyskał prawo wzniesienia murów obronnych. Strzeleckie ćwiczenia w Krakowie odbywały się za Bramą Mikołajską, między podwójnym pierścieniem murów obronnych. Tam też do 1794 r. znajdowała się siedziba bractwa. Po upadku Powstania Kościuszkowskiego siedziba bractwa została spalona przez Prusaków, a Bractwo przerwało działalność. Dopiero w 1831 roku reaktywowało się pod nazwą Towarzystwo Strzeleckie Krakowskie. Jej zasadniczym celem było dbanie o potrzymanie tradycji Bractwa Kurkowego oraz przygotowanie członków do walki o niepodległość narodową. Początkowo ćwiczenia odbywały się na Łobzowie, z czasem bractwo kupiło ogród przy ulicy Lubicz. Odtąd na długie lata było to miejsce zawodów strzeleckich, uroczystości, spotkań i przechowywania coraz liczniejszych pamiątek. W czasie wojennych zawieruch udawało się zabezpieczyć i ocalić większość strzeleckich pamiątek. Po wojnie w 1951 roku Towarzystwo zostało rozwiązane, a Ogród Strzelecki i budynek Celestatu przeszły na własność skarbu państwa. Dokumenty trafiły do Archiwum Państwowego w Krakowie, natomiast pamiątki do zbiorów Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, w którym utworzono z nich odrębną kolekcję. W 1957 roku bractwo zostało reaktywowane jako stowarzyszenie . W 1958 roku dzięki staraniom braci kurkowych władze miejskie przekazały budynek Celestatu Muzeum Historycznemu miasta Krakowa, które zorganizowało w nim stałą ekspozycję poświeconą dziejom bractwa. Po 1989 roku Celestat powrócił do swych prawowitych właścicieli. Na mocy porozumienia Towarzystwa Strzeleckiego Krakowskiego i Muzeum Historycznego w budynku tym utworzono muzeum ze stałą ekspozycję prezentująca wszystkie zachowane strzeleckie pamiątki. Dają one świadectwo świetności krakowskiego mieszczaństwa, jego pięknych i bogatych tradycji i przynależności od wieku do nurtu kultury europejskiej.
W związku z planowanym remontem budynku Celestatu krakowskie Muzeum Historyczne umożliwiło prezentację dużej części stałej ekspozycji w innych polskich muzeach.
