To kolejna z tematycznych wystaw prezentujących fragmenty kolekcji Muzeum Sztuki Współczesnej w Radomiu (oddział Muzeum im. Jacka Malczewskiego).
Obrazy, rzeźby, grafiki, rysunki – blisko 90 prac z lat 1950-2012, ponad 40 artystów. Wiele wybitnych dzieł z II połowy XX wieku, także nowe dary, nigdy wcześniej nie pokazywane.
Artyści, kobiety i mężczyźni, przedstawiają kobietę w różnych sytuacjach i rolach.
Sala I.
Przy drzwiach dwa wczesne obrazy, przywołujące tradycyjne widzenie kobiety: jako muzy w obrazie Jerzego Tchórzewskiego pt. „K.I. Gałczyński” (1954), z portretem kobiety (Natalii?), tu ukazanej jak w erotycznym śnie. Obok autoportret malarki przy sztaludze, radomianki Haliny Hermanowicz.
Kobiety we współczesnym świecie. Np. nad morzem (obraz Leszka Kłosa z 2012 r.), czy na polskiej wsi (na obrazach Zbigniewa Karpińskiego). Kobiety w różnych miejscach świata – są rysunkowe szkice Piotra Wróblewskiego do obrazu „Matka Teresa z Kalkuty” (1979) i Kazaszka, „sroga” Apa, na obrazie Hilarego Gilewskiego z Karagandy (1979). W sytuacji już historycznej – na rysunkach Krzysztofa Mańczyńskiego „Kobiety z Bośni” (1994/5), na których autor przedstawił w tle kobiety ukrzyżowane, co możemy odczytać jako metaforę tragizmu ich losów w świecie, gdzie toczy się wojna, dokonywane jest ludobójstwo.
A dla kontrastu Ameryka i portrety słynnych kobiet na fotografiach wykonanych w USA przez Bernarda Gotfryda (aktorka, malarka pisarka).
I portrety polskich artystek: np. nigdy wcześniej nie pokazywany – na tle polskiej sztuki nowatorski, dyktowany przez odwagę młodości - „Autoportret” Ewy Kuryluk z 1965 r.. (dar artystki z 2014 r.); portret Ewy Kuryluk namalował Edward Dwurnik w 1979 r., obok portret Agnieszki Osieckiej (1978); jest autoportret Krystyny Piotrowskiej – z Fridą Kahlo (z cyklu grafik z autoportretem z wielkimi malarzami, też Rembrandtem, van Goghiem).
Portret Fridy Kahlo, meksykańskiej malarki, najważniejszej artystki dla wielu współczesnych kobiet-artystek, widzimy też na barwnej grafice (technika intaglio), z 1996 r., której autorką jest Argentynka, Alicia Scavino (grafikę przysłała w darze pocztą).
Sala II.
Codzienność. Leszek Sobocki przedstawia w instalacji „Jeden dzień z życie kobiety (nie)pracującej” (1972) codzienność – dzień kobiety nazywanej w latach 70. niepracującą. Zbylut Grzywacz, dla którego temat: „kobiety” – był zapewne najważniejszy, ukazywał zarówno uwarunkowania społeczne, kulturowe, jak i wynikające z biologii.
Kobiety w swojej wyobraźni. Tu rysunki trzech kobiet. Nigdy dotąd nie pokazywane finezyjne, rysunkowe portrety kobiet (pań ze zwierzątkami: kotem, szczurem) autorstwa Barbary Gawdzik-Brzozowskiej; charakterystyczne sylwetki kobiet na rysunkach Krystyny Brzechwy. Autoportret Marii Markowskiej „Szukam rycerza” – świadectwo oczekiwań wobec mężczyzny.
Feminizm. Dwie rzeźby Marii Pinińskiej-Bereś, asamblaże, stworzone z poczuciem humoru, ironiczne: „Stół II. Uczta”, 1968, i „Czy kobieta jest człowiekiem?”,1972 – to dzieła prekursorskie w polskiej i światowej sztuce feministycznej.
Asamblaż Władysława Hasiora „Czas robi swoje” (1987) mówi o przemijaniu urody ciała.
Sala III. Miłość, erotyzm, seks. To fragment wystawy, gdzie atmosfera i niedopowiedzenie odgrywają najważniejsze role.
Kobiety w Biblii, mitach, w literaturze. Na obrazie Eugeniusza Muchy „W raju. Grzech” z 2000 r., Ewa, sięga po jabłko, siedząc na kolanach Adama (a on siedzi na trumnie).
Z książek znamy wiele kobiet i historii ich miłości, marzeń... Na grafikach i rysunkach Jacka Waltosia widzimy Fedrę Racine’a i Helenę Czechowa, a na
rysunkach Macieja Bieniasza Małgorzatę Bułhakowa z „Mistrza i Małgorzty”.
Na obrazie „Splot dłoni” (1981), z cyklu „Pomiędzy nami kres”, Jacek Waltoś ukazał dramatyczny moment w historii miłości, gdy pomiędzy parą pojawia się ta trzecia. Relacje między kobietą i mężczyzną, z ironią, sarkazmem ukazują rysunki Adama Hoffmanna – on też ukazuje siłę związków i wierność („Noc” 1971,„Wdówka” 1977). Akty Jerzego Nowosielskiego (obrazy, rysunki) nie są zmysłowe, są erotyczne i zarazem mistyczne.
Erotyzm. Z kolei rysunki Jerzego Skarżyńskiego (tu z 1950 r.) i Jana Dobkowskiego to fantazje erotyczne. Podobnie jak grafiki Jana Lebensteina.
Marmurowa rzeźba Barbary Falender „Pełnia” (1976) jest – zdumiewającą w tamtym czasie – manifestacją seksu. Zaś duża, dwumetrowa, z drewna, rzeźba Sylwestra Ambroziaka „Kobieta” (1992) – postać, o pełnych kształtach, jest uosobieniem siły witalnej.
Sen czy śmierć. Tajemnicza rzeźba Ludmiły Stehnovej „Sen” jest kolejną odmianą atmosfery w tej sali.
Sala IV. W rodzinie.
Patrzymy na osoby artystom najbliższe, matkę Stanisława Baja (1988, 2002) i Teresy Mellerowicz (1956/59). Kiejstut Bereźnicki namalował swoje wspomnienie z dzieciństwa – siebie (dwukrotnie) jako chłopca z matką (nawiązując do portretu matki Rodakowskiego).
Wiesław Obrzydowski narysował siebie z żoną i dziećmi. Maria Anto malowała siebie z dziećmi. Jerzy Krawczyk – portret żony z autoportretem.
W tej sali dominują autoportrety artystek z mężami: dwa obrazy Marii Markowskiej (”Portret podwójny” 1971, „Powrót z wycieczki” 1974) i rysunek Krystyny Piotrowskiej („Nasz obraz” 1991).
Wiele dzieł na wystawie opowiada o relacjach między kobietą i mężczyzną; niekiedy artyści ujawniają trudne sprawy osobiste, inni idealizują. Hieronim Skurpski malował dwoje młodych i ukazywał moment rodzenia się miłości między chłopcem i dziewczyną, a w cyklu „Orbitujący” (1975) stworzył metaforyczny obraz życia we dwoje.
Kobiety w sztuce sakralnej – dwa znakomite, wielkiej rangi obrazy pt. „Pieta”, Eugeniusza Muchy (1959-1975, z Matką Boską Bolesną – malarz nawiązuje do sztuki ludowej) – i Krystyny Brzechwy (1984, przedstawia matkę księdza Jerzego Popiełuszki z ciałem syna).
Artyści, których prace prezentuje wystawa: Sylwester Ambroziak, Maria Anto, Stanisław Baj, Kiejstut Bereźnicki, Maciej Bieniasz, Krystyna Brzechwa, Jan Dobkowski, Edward Dwurnik, Halina Eysymont, Barbara Falender, Antoni Fałat, Hilary Gilewski, Bernard Gotfryd (USA), Zbylut Grzywacz, Izabella Gustowska, Władysław Hasior, Halina Hermanowicz, Adam Hoffmann, Ludwik Jaksztas, Ewa Kierska, Leszek Kłos, Jerzy Krawczyk, Ewa Kuryluk, Jan Lebenstein, Zbigniew Makowski, Krzysztof Mańczyński, Maria Markowska, Teresa Mellerowicz, Eugeniusz Mucha, Józef Natanson, Wiesław Obrzydowski, Maria Pinińska-Bereś, Krystyna Piotrowska, Erna Rosenstein, Alicia Scavino, Jerzy Skarżyński, Hieronim Skurpski, Dąbrówka Sobocka, Leszek Sobocki, Ludmiła Stehnova, Barbara Szajdzińska-Krawczyk, Jerzy Tchórzewski, Olgierd Truszyński, Dariusz Vasina, Jacek Waltoś, Piotr Wróblewski.
Wystawa czynna do końca lutego 2015 r.
