muzeum radom bip
UE muzeum radom bip

Dział Archeologii

 PO kierownika Działu - mgr Katarzyna Stańczuk
archeolog - mgr  Dorota Pogodzińska; 

  • informacje o dziale
  • badania wykopaliskowe - mapa
  • wystawy archeologiczne
  • lekcje muzealne, warsztaty archeologiczne

Dział gromadzi i dokumentuje znaleziska archeologiczne z obszaru między Wisłą, Pilicą i Kamienną. Prowadzi badania terenowe: prace wykopaliskowe, ratownicze i stacjonarne, badania powierzchniowe, nadzory archeologiczne. Interweniuje w okolicznościach znalezisk przypadkowych.

 

Zbiory pochodzą głównie z badań własnych. Znaczną część stanowią materiały z obszaru dawnego woj. radomskiego przekazywane przez kolejnych Wojewódzkich Konserwatorów Zabytków oraz dary: znaleziska ofiarowane przez bezpośrednich odkrywców. Najstarszą częścią kolekcji muzealnej są zbiory PTK w Radomiu oraz materiały zgromadzone przez H. Sznuro (archeolog amator) opiekuna kolekcji w okresie międzywojennym i do 1964 roku.

 

Zgromadzone zabytki reprezentują epoki i występujące u nas kultury archeologiczne od starszej epoki kamienia do średniowiecza i czasów nowożytnych włącznie. Są to przedmioty codziennego użytku, narzędzia pracy, ozdoby, broń, wykonane z kamienia, gliny, metali, kości, rogu, szkła i drewna.


Na uwagę zasługują zabytki krzemienne: pięściak środkowo - paleolityczny z Kobylan, ostrze krzemienne ze znanego stanowiska łowieckiego człowieka neandertalskiego  w Zwoleniu oraz zbiór znalezisk krzemiennych i rogowych  z terenu kopalni krzemienia czekoladowego ze stanowiska Wierzbica "Zele".

 

Godne uwagi są znaleziska z epoki brązu: wyposażenie grobu wojownika z miejscowości Mokrzec (broń, ozdoby i narzędzia z brązu, krzemienia i kości - kultura Chłopice - Vesele), "skarb z Pogroszyna" - znalezisko gromadne biżuterii brązowej (kultura trzciniecka), materiały z cmentarzysk kultury łużyckiej, w tym unikatowe naczynie grobowe  z  wyobrażeniem postaci ludzkich odkopane w Treście Rządowej nad Pilicą.

 

Bogato reprezentowane w zbiorach są zespoły znalezisk kultury grobów kloszowych. Pochodzą z badanych przez muzeum cmentarzysk (bad.: I. Micke, W. Twardowski) w rejonie Gulina nad Radomką.


Niezwykle interesującą częścią zbiorów są materiały kultury przeworskiej z okresu wpływów rzymskich uzyskane w trakcie prac wykopaliskowych prowadzonych do lat ostatnich przez M. Cieślak - Kopyt. Szczególne znaczenie miały badania na terenie cmentarzyska i osady w Brzeskach nad Drzewiczką realizowane w ramach zadania promowanego przez Komitet Badań Naukowych (KBN).

 

W trakcie prac uzyskano cenne materiały do poznania kultury przeworskiej a owocem badań będzie publikacja : "Zmiany form pochówku ciałopalnego na przełomie wczesnej i późnej fazy okresu wpływów rzymskich na przykładzie cmentarzyska w Brzeskach".

 

Systematyczne badania nad kulturą przeworską prowadzone są od 20 lat. Objęły głównie dolinę Radomki, ujście Drzewiczki do Pilicy, obszar Powiśla. Do najciekawszych materiałów w zbiorach należą także zabytki z nekropoli w Brzeźcach nad Pilicą oraz Wólce Domaniowskiej n. Radomką.

 

Dużą część zbiorów stanowią materiały wczesnośredniowieczne (VIII - XIII w.). Najcenniejsze pochodzą z Radomia, gdzie przez kilkanaście lat prowadziła badania Ekspedycja Wykopaliskowa IHKM PAN (bad. E. Kierzkowska - Kalinowska) na terenie osadnictwa wczesnośredniowiecznego w dolinie rzeki Mlecznej, na grodzisku "Piotrówka" oraz na obszarze Starego Miasta, łącznie z badaniami w kościele św. Wacława.

 

Ciekawe wyniki dały też badania ratownicze osady i cmentarzyska szkieletowego przy ulicy Limanowskiego w Radomiu (bad. W. Twardowski). Uzyskane zabytki, narzędzia, ozdoby, broń stanowią podstawę wystaw muzealnych dotyczących początków Radomia.


Najważniejsze materiały wczesnośredniowieczne spoza Radomia pochodzą z badanego przez muzeum stanowiska w Rajcu Poduchownym a także innych osad, grodzisk, cmentarzysk (m.in. Gózd, Kiełbów, Pągowiec, Żarnów). Na uwagę zasługuje unikatowy na naszym terenie miecz wczesnośredniowieczny znaleziony na cmentarzysku w Wysokiej.


Liczne są zbiory z okresu nowożytnego. Pochodzą z badań na terenie radomskiego Kolegium Pijarów (warsztat garbarsko - obuwniczy), z rejonu dawnego zamku radomskiego (okazy ceramiki, kafli piecowych, detale architektoniczne, szkło naczyniowe, monety). Ciekawy jest zbiór kafli z zamku w Drzewicy. Specjalne znaczenie biograficzno - archeologiczne, mają dokumentacja i zabytki związane z osobą Jana Kochanowskiego (Czarnolas, Sycyna, Zwoleń).


Najciekawsze badania i znaleziska archeologiczne zostały opisane w wydawnictwie "Radomski - Alfabet wykopalisk" (wyd. RTN) autorstwa archeologów z muzeum. W przygotowaniu jest drugie wydanie książki (uzupełnione i poprawione). W oparciu o nasze zbiory powstają publikacje własne oraz prace magisterskie bronione na uczelniach krajowych.

 

Istotne w pracach Działu są zajęcia dydaktyczne : lekcje muzealne o tematyce archeologicznej, spotkania ze studentami oraz (na razie okazjonalne) warsztaty archeologiczne polegające na praktycznym poznaniu dawnych technik rzemieślniczych.

BADANIA WYKOPALISKOWE DZIAŁU ARCHEOLOGICZNEGO (ratownicze i stacjonarne) PROWADZONE W LATACH 1964 - 2017 R.
 

  1. Bąkowiec, gm. Garbata Letnisko - cmentarzysko ciałopalne kultury łużyckiej z epoki brązu (badania 1966 r.)
  2. Brzeski, gm. Klwów - cmentarzysko i osada kultury przeworskiej z okresu wpływów rzymskich, pozostałości osady z młodszej epoki kamienia i zniszczonego cmentarzyska kultury łużyckiej (bad. 1986 - 1994).
  3. Chinów, gm. Kozienice - cmentarzysko i osada kultury przeworskiej z okresu wpływów rzymskich (bad. 1983 - 84)
  4. Gulinek "Borowina", gm. Zakrzew - cmentarzysko ciałopalne kultury grobów kloszowych z pocz. epoki żelaza (bad. 1964)
  5. Gulin Młyn, gm. Zakrzew - cmentarzysko kultury grobów kloszowych z początków epoki żelaza (bad. 1982 - 1989), cmentarzysko kultury przeworskiej z okresu wpływów rzymskich (bad. 1997).
  6. Kolonia Brzeziny, gm. Zakrzew - cmentarzysko ciałopalne z końca epoki brązu i początków epoki żelaza (bad. 1997)
  7. Michałów Parcele, gm. Warka - osada wielokulturowa, osadnictwo od środkowej epoki kamienia do XVIII w. (bad. 1976, 78 - 81)
  8. Mokrzec, gm. Potworów - pochówek szkieletowy wojownika z pocz. epoki brązu, kultura Chłopice - Vesele (bad. 1994)
  9. Nowa Wieś, gm. Kozienice - cmentarzysko kultury grobów kloszowych z początków epoki żelaza (bad. 1983).
  10. Nowa Żelazna gm. Magnuszew – cmentarzysko ciałopalne kultury przeworskiej (bad. 2007-2008, 2015, 2017)
  11. Piotrowice, gm. Jedlnia Letnisko - cmentarzysko ciałopalne kultury przeworskiej z okresu wpływów rzymskich (bad. 1964)
  12. Podgórzyce, gm. Warka - cmentarzysko ciałopalne kultury przeworskiej z okresu wpływów rzymskich (bad. 1978)
  13. Podmieście, gm. Głowaczów - cmentarzysko kultury przeworskiej z okresu wpływów rzymskich (bad. 1986)
  14. Potkanna, gm. Przytyk - osada kultury łużyckiej z epoki brązu (bad. 1965)
  15. Radom - badania na kilkunastu stanowiskach w obrębie granic miasta. Stanowiska starożytne: Gołębiów, Jeżowa Wola, Kaptur, Michałów, Wośniki, Żakowice. Stanowiska nowożytne i średniowieczne: "Bernardyni", "Esterka", "Fara", Mury obronne, "Archiwum", "Zamek". Szczególne znaczenie miały badania na stanowisku Radom 4. - ul. Limanowskiego. W trakcie prac ratowniczych (bad. 1966) odkryto tu pozostałości osady wczesnośredniowiecznej, cmentarzysko szkieletowe z XI - XII w. oraz zniszczone cmentarzysko kultury grobów kloszowych.
  16. Rajec Poduchowny, gm. Jedlnia Letnisko - osada i grodzisko z X - XII w. (bad. 1969, 72 - 77)
  17. Rzuców, gm. Borkowice - grodzisko wczesnośredniowieczne (bad. 1968)
  18. Słowików, gm. Przytyk - zniszczone cmentarzysko ciałopalne kultury przeworskiej (bad. 2001)
  19. Szydłowiec - badania przy fosie zamkowej i na dziedzińcu (1969 - 70)
  20. Wysokie Koło, gm. Gniewoszów - cmentarzysko ciałopalne kultury łużyckiej z końca epoki brązu (bad. 1991)
  21. Zwoleń - prace w krypcie Kochanowskich i pod kaplicą przedpogrzebową (bad. 1982)

 

Przed zmianami administracyjnymi Dział Archeologii prowadził również prace wykopaliskowe poza terenem obecnego woj. mazowieckiego na obszarze dawnego powiatu Opoczno: Tresta Rządowa - cmentarzysko kultury łużyckiej i osada wielokulturowa, Smardzewice "Biała Góra" - osada z okresu lateńskiego, Januszowice - osada kultury pucharów lejkowatych z młodszej epoki kamienia.


 

Partnerzy:
https://www.bsjedlinsk.pl http://www.26600.pl https://dokultury.mazowieckie.com.pl/pl
Mecenasi Muzeum:
tło e-riders motocykle