Na wystawie Jacek i Rafał Malczewscy pokazanych jest 125 obrazów oraz szkicowniki, rysunki, pamiątki rodzinne.
Twórczość Jacka Malczewskiego (1854-1929), jednego z najwybitniejszych, a może najwybitniejszego polskiego malarza jest zawsze niezwykle intrygująca. Artysta malował obrazy nasycone symbolami, oscylujące wokół problemów miłości, cierpienia, śmierci, wokół spraw narodowych i ogólnoludzkich. Na wystawie jest wiele znakomitych symbolicznych kompozycji m in.: U źródła prawdy, Zatruta studnia z chimerą, Młoda Polska, Salome z głową Jana Chrzciciela. Poetycka symbolika jego dzieł weszła na trwale do naszej zbiorowej wyobraźni. Symbole wywodzące się z mitologii, Starego i Nowego Testamentu, interpretował indywidualnie, często wiążąc je z tradycją polską. W kompozycjach o tematyce religijnej nie przestrzegał przyjętych konwencji, często Chrystusowi i świętym nadawał własne rysy. Jacek Malczewski przez całe swoje twórcze życie malował podobizny osób mu najbliższych – syna Rafała, córkę Julię. Te przepojone liryzmem portrety mówią o wyjątkowych związkach między ojcem i dziećmi. Ze szczególną pasją malował autoportrety. Wiernie odtwarzał w nich rysy zewnętrzne; nie próbując prawie nigdy zdradzać swoich przeżyć. Na wystawie znajduje się 12 autoportretów, są one w jakimś sensie przewodnikami po całej ekspozycji. Artysta portretował przedstawicieli elity kulturalnej Krakowa i przyjaciół malarzy, powstawały znakomite przedstawienia Rudolfa Starzewskiego – redaktora krakowskiego Czasu, Piotra Hubala – Dobrzańskiego – przyjaciela artysty, Kazimierza Pochwalskiego – znanego malarza. Jacek Malczewski usiłował pokazać w nich charakterystykę portretowanej osoby, jej cechy zewnętrzne, często też starał się przekazać coś co określało psychikę i stosunek do świata.
Druga część wystawy to obrazy Rafała Malczewskiego (1892-1965). Świadomie zrezygnowano z większej prezentacji dzieł poświęconych tematyce górskiej, ponieważ były one prezentowane w wielu polskich miastach na wielkiej wystawie zorganizowanej przez Muzeum Narodowe w Warszawie i Muzeum Tatrzańskie w Zakopanem. Twórczość Rafała Malczewskiego została pokazana dużym zestawem dzieł o tematyce przemysłowej. Na obrazach Uliczka, Kopalnia Mysłowice, Huta Fulva pokazana jest żółta i brunatna ziemia, rozpruta kilofami górników, pełna wyrw i lejów, pokazane są wielkie piece i kominy, buchające kłębami białej pary i złocistobrązowego dymu. Jednym z motywów przewodnich w obrazach Rafała Malczewskiego jest znikomość człowieka – drobne, śmieszne figurki ludzkie – wobec ogromu przyrody, wobec potężnego, imponującego świata techniki. Ulubionym motywem w obrazach Rafała Malczewskiego są małe stacyjki, wagony, semafory, zwrotnice, sieci szyn. Rafał Malczewski wyjechał z Polski w grudniu 1939 roku, prawdopodobnie we Francji w 1940 roku powstał ważny obraz Październik 1939 przedstawiający równinny pejzaż z kikutami kominów i drzew, z samotnym rannym koniem i śladami po gąsienicach czołgu. Jest to smutna refleksja nad klęską wrześniową.
Wystawa zorganizowana w naszym Muzeum jest pierwszym pokazem malarstwa Jacka i Rafała Malczewskich, w takim ujęciu gdzie czytelne są zarówno różnice jak i pewne podobieństwa w twórczości ojca i syna. Ekspozycja poświęcona jest pamięci Krzysztofa Malczewskiego (1917-2005) wnuka Jacka i syna Rafała – przyjaciela i mecenasa Muzeum. Krzysztof Malczewski przekazał do Muzeum w darze bardzo cenne obrazy Jacka i Rafała , szkicowniki, rysunki, pamiątki osobiste oraz archiwum rodzinne składające się z dyplomów, ważnych listów, zdjęć, starych dokumentów.
